Description and research notes
Sto złotych z datą 28 lutego 1919 roku należy do pierwszej emisji złotowych Banku Polskiego, zamówionej tuż po odzyskaniu niepodległości i wprowadzonej do obiegu w 1924 roku po reformie Grabskiego. Był to kluczowy instrument stabilizacji finansowej II RP — banknot zastąpił chaotyczne, inflacyjne marki polskie i ustanowił jednolitą, nowoczesną walutę państwową.
Banknot zaprojektowano i wydrukowano w londyńskiej drukarni Waterlow & Sons, ponieważ w 1919 roku Polska nie dysponowała jeszcze w pełni zabezpieczonym zapleczem drukarskim. Wysoka jakość giloszy, finezyjna ornamentyka oraz ciepły, dwukolorowy poddruk tworzą charakterystyczny dla Waterlow styl wczesnych lat 20., łączący elegancję i funkcjonalność zabezpieczeń.
Awers zdobi portret Tadeusza Kościuszki — bohatera narodowego i symbolu walki o niepodległość. Jego wizerunek powtórzono w znaku wodnym, co było jednym z najbardziej zaawansowanych rozwiązań antyfałszywkowych tamtego okresu. Zastosowanie postaci Kościuszki miało wymiar symboliczny: reprezentował ofiarność, jedność i ideę odrodzenia państwa.
Większość zachowanych egzemplarzy tej emisji nosi silne ślady obiegu, dlatego wysoka ocena PMG 58 EPQ jest wyjątkowa — EPQ przyznawane jest rzadko, ze względu na częste nieregularności papieru i nacisku druku. Banknot prezentuje mocne kolory, szerokie marginesy i w pełni oryginalną powierzchnię, plasując go w ścisłej czołówce dostępnych egzemplarzy Pick 57. To znakomity przykład polskiej waluty odrodzonej Rzeczypospolitej oraz jednocześnie światowej klasy grawerunku Waterlow.